مدیریت تغذیه اسیدوز شکمبه تحت حاد در گاوهای شیری

مقدمه

حیوانات شیری پرتولید جهت تامین احتیاجات غذایی خود، به جیره های حاوی کنسانتره بالا نیاز دارند، مصرف این جیره ها، به دلیل دارا بودن نشاسته زیاد، خطر بروز اسیدوز شکمبه ای تحت حاد (SARA) را افزایش می دهد. SARA یک بیماری متابولیک متداول و پرهزینه در گاوهای شیری پرتولید است. در صورتی که میانگین pH شکمبه برای مدت بیش از ۳ ساعت در روز به کمتراز۶/۵ برسد، اسیدوز تحت حاد رخ می دهد (Plaizieret et al.، ۲۰۰۸).

اسیدوز در گاو شیری

سبب شناسی SARA

مقدار بیش از حد کربوهیدرات های سریع التخمیر در جیره
مصرف بالای کنسانتره
تغییرات سریع در ترکیب جیره (افزایش بخش کنسانتره)
کمبود فیبر موثر فیزیکی در جیره (peNDF)
سورتینگ خوراک
اشتباه در توزیع جیره

عواقب SARA

کاهش مصرف ماده خشک
کاهش هضم فیبر (۲۰-۲۵٪)
التهاب شکمبه
اسهال
کاهش بازده تولید
افت چربی شیر
لنگش
آبسه کبدی
افزایش دام های حذفی و کاهش عمر اقتصادی گاو ها

خسارات اقتصادی

خسارات مالی اسیدوز مربوط به کاهش تولید شیر، کاهش بازده تولید شیر، حذف زودرس و افزایش تلفات در حیوانات شیرده می شود. بیپنت و همکاران، (۲۰۱۶) کاهش تولید شیر به میزان ۳ کیلوگرم در روز به ازای هر گاو، کاهش تولید چربی شیر به مقدار ۳ گرم در هر کیلوگرم شیر و کاهش تولید پروتئین شیر به مقدار ۲/۱ گرم در هر کیلوگرم شیر را بر اثر اسیدوز تحت حاد گزارش کردند.

اسیدوز در گاو شیری

تشخیص

مشکلات تشخیص SARA به دلیل عدم وجود علائم خاص پاتوژنومیک، نوسانات روزانه در تخمیر شکمبه و مشکلات جمع آوری نمونه های مایع شکمبه برای اندازه گیری pH شکمبه است. با این حال، به نظر می رسد در شرایط فارم برخی از پارامترهای شهودی راهنمای خوبی باشند.

الگوی تغذیه: تغییر در رفتار تغذیه، امتناع از خوردن به دلیل افت شدید pH شکمبه و افزایش اسمولاریته مایعات شکمبه مشاهده می گردد و زمان نشخوار نیز اهش می یابد (به طور معمول باید ۴۰٪ از گاوها در هر زمان در حال نشخوار باشند) (Maekawaet همکاران ، ۲۰۰۲).
مدفوع: در هنگام مواجهه با SARA، مدفوع گاوها درخشان، مایل به زرد با بوی ترش مشاهده می گردد و گاهی به صورت اسهال همراه با کف (حباب های گاز) دیده می شود، و فیبر یا دانه هضم نشده بیش از حد طبیعی در مدفوع مشاهده می شود. (هال ، ۲۰۰۲).
پارامترهای مایع شکمبه: در جمع آوری مایع شکمبه به روش رومینو-سنتسیز اگر pH ≤۵ باشد، به عنوان SARA مثبت و pH ≥ ۵٫٫۸ به عنوان SARA منفی در نظر گرفته می شود (کلینت و همکاران ، ۲۰۰۹).
پارامترهای شیر: مطالعه صورت گرفته در یک فارم بزرگ در ایالت نیویورک نشان داد که SARA باعث کاهش تولید شیر به میزان ۷/۲ کیلوگرم در روز، چربی شیر به میزان ۳/۰ درصد و پروتئین شیر به میزان ۱۲/۰ درصد گزدید. (استن، ۱۹۹۹).
پارامترهای خونی: براون و همکاران، (۲۰۰۰) کاهش pH خون، بیکربنات و نیز افزایش باز (اسیدوز متابولیک) و افزایش LPS (لیپوپلی ساکارید) را در خون در گوساله های پرورای گزارش کردند (Gozhoet al، ۲۰۰۷).
پارامترهای ادرار: ارزیابی دفع اسید- باز خالص کلیه (NABE)، که با تیتراسیون ادرار تعیین می شود، دقیق تر از تعیین pH است زیرا اسیدوز باعث دفع بیشتر فسفات معدنی از طریق ادرار می شود، فسفات به عنوان بافر عمل می کند.

دستورالعمل تغذیه ای برای کاهش SARA

اصول اساسی پیشگیری از SARA در گله های شیری شامل محدود کردن مصرف کربوهیدرات های سریع التخمیر، تأمین بافر کافی در شکمبه و امکان سازگاری شکمبه با رژیم های پر غلات می باشد (Krause، ۲۰۰۶).

محدود کردن مصرف کربوهیدراتهای سریع التخمیر: گاوها در هفته اول پس از زایمان بیش از ۳ تا ۵ کیلوگرم ماده خشک از طریق غلات دریافت نکنند، تغذیه غلات تدریجی به میزان ۱۱۰-۲۲۰ گرم در روز به ازا هر گاو افزایش یابد، تا در ۶-۸ هفته پس از زایمان به حداکثر برسد. انرژی خالص جیره را می توان با اطمینان تا ۱۰ درصد افزایش داد (Radostitset و همکاران ، ۲۰۰۶). فرم فیزیکی غلات کمک مفیدی در ارزیابی خطر SARA در گله های شیری است، غلات آسیاب شده پودری، فلیک شده شده با بخار و اکسترود شده، نسبت به غلات فرآوری نشده یا بلغور شده به میزان بیشتر و سریعتر در شکمبه تخمیر می شوند، نشاسته گندم یا جو نسبت به نشاسته ذرت سریعتر و بیشتر تخمیر می شود و احتمال بروز اسیدوز تحت حاد را افزایش می دهد.
تأمین مقدار کافی بافر شکمبه: علوفه های های درشت، حاوی فیبر مؤثر بیشتری هستند و نسبت به علوفه های ریز اسیاب شده، باعث تولید بیشتر بزاق هنگام غذا خوردن می شوند، طول ذرات فیبر با سایز ۴ سانتی متر و بالاتر، حداقل ۷ درصد و حداکثر ۱۵ درصد درنظز گرفته شود. ظرفیت بافری جیره به مقدار DCAD خوراک و علوفه بستگی دارد، در اوایل شیردهی و در گاوهای اواسط شیردهی به ترتیب mEq / kg DM 400+ و ۲۷۵+ تا ۴۰۰+ مناسب است. جیره نویسی با DCAD بالا نیاز به افزودن بافر را بیشتر می کند. علوفه یونجه نسبت به سیلو ذرت DCAD بالاتری دارد و کنسانتره معمولاً دارای DCAD پائین یا منفی هستند (Radostitset et al.، ۲۰۰۶).
سازگاری: جهت سازگاری به جیره های با غلات زیاد، دوره ۳ تا ۵ هفته ای در نظر بگیرید، در نظر گرفتن دوره سازگاری برای سازگاری میکروبی (بخصوص باکتری های مصرف کننده لاکتات، این باکتری ها نسبت به باکتری های تولید کننده لاکتات رشد آهسته تری دارند) و طول پاپیلای شکمبه (پاپیلای بزرگتر جذب VFA بیشتر داشته و در کنترل pH موثر است) اهمیت دارد (Radostitset و همکاران ، ۲۰۰۶).

برخی از اقدمات تغذیه ای بدون محدود کردن تغذیه غلات که در پیشگیری از SARA موثرند، در زیر خلاصه شده است.

افزایش مصرف کنندگان لاکتات شکمبه: افزوودن سویه های های خاص مخمر در جیره ها می تواند مصرف لاکتات را در شکمبه افزایش دهد (Krause، ۲۰۰۶).
آماده سازی میکروب ها برای مقابله با لاکتات: اضافه کردن لاکتات به جیره یا استفاده از مواد خوراکی حاوی لاکتات می تواند توانایی شکمبه در سازگاری با افزایش ناگهانی تولید لاکتات را بهبود بخشد (Oetzelet al، ۲۰۰۷).
افزودن یونوفرها: تغذیه یونوفرها به دلیل مهار باکتری های تولید کننده لاکتات، تولید لاکتات شکمبه را کاهش می دهد و رقابت بین مصرف کنندگان لاکتات را افزایش می دهد (Oetzelet et al.، ۲۰۰۷). استفاده از موننسین در گاوداری های شیری ایالات متحده تأیید شده است.

نتیجه گیری

اسیدوز تحت حاد یکی از مهمترین بیماری های متابولیک در گاوداری های شیری است که باعث اختلال در عملکرد، سلامتی گاو و رفاه حیوانات می شود. کمبود ظرفیت بافری جیره را می توان با افزودن یک بافر مناسب برطرف کرد، مصرف بافر می تواند باعث افزایش مصرف ماده خشک، تولید شیر و درصد چربی شیر شود. افزودن مستقیم باکتری ها مانند Enterococcus faecium و Saccharomyces cerevisiae می تواند هضم را بهبود بخشد و میزان اسیدیته شکمبه را کاهش دهد. افزودن یونوفورها با مهار باکتری های تولید کننده لاکتات و افزایش رقابت بین استفاده کنندگان لاکتات، باعث کاهش تولید لاکتات شکمبه می شوند.